VUCA Şartlarında Liderlik

“Öngörülemez değişiklik” anlamında kullanılmaya başlanan VUCA son dönemde yönetim dünyasında ilgi çeken kısaltmalardan biri. VUCA İngilizce dört kelimenin baş harflerinden oluşuyor. Bunlar Volatility (Dalgalanma), Uncertainty (Belirsizlik), Complexity (Karmaşıklık), ve Ambiguity (Muğlaklık).

Dünyanın son on yılda daha dalgalanmalı, belirsiz, karmaşık, ve muğlak hale geldiği kesin. Bunun arkasında öngörülemez jeopolitik dalgalanmalar da var, hızlanan teknolojik gelişmenin getirdiği radikal 

kırılma noktaları da.

VUCA’nın ilk unsuru olan “Dalgalanma” pazarda veya sektördeki değişim hızı ile bağlantılı. Farklı nitelikte değişikliklerin sık ve arka arkaya gelmesi dalgalanmanın şiddetini de arttırabiliyor. “Belirsizlik” ise geleceği ne derece öngörebildiğimizi tanımlamak için kullanılıyor. Belirsizliğin arttığı ortamlarda insanlar ve şirketlerin standart tepkisi kabuklarına çekilmek. Bunun ekonomi için bir faturası, cesur şirketler için ise önemli bir getirisi var. “Karmaşıklık” dikkate alınması gereken parametrelerin çokluğuyla ilgili. Çok sayıda farklı, değişken, ve birbiriyle bağlantılı etken, karmaşık bir ortam demek. Karmaşıklığın dozu, analizi zorlaştıran bir unsur. “Muğlaklık” ise olayları, gelişmeleri yorumlamaktaki zorluğun bir ölçüsü. Sonuca varmak için yetersiz, çelişkili, hassas olmayan bilgi muğlaklık getiriyor. Bu sisli bir ortama da benzetilebilir.

VUCA aslında birbirinden farklı dört durumu ifade ediyor. Buna rağmen bu dört kelimenin eş-anlamlı gibi kullanıldığına rastlamak mümkün. Aralarındaki farklar iyi anlaşılmaz ve bunlara bir karışım gibi bakılır ise şirket liderlerinin hatalı kararlar alma tehlikesi var. Bir başka sıkıntı da liderlerin bu durumlardan her biri ile nasıl başa çıkılacağı hakkında fikirlerinin olmaması ve tümüne genel bir çözüm bulmaya çalışmaları. Bu da zaman zaman pes etmeyle ve hissedilen çaresizlikle yapılması gereken şeylerden de vazgeçmeyle sonuçlanabiliyor. Örneğin VUCA şartlarında stratejik olunamayacağı, hiçbir planlama yapılamayacağı gibi.

Oysa ki Dalgalanma, Belirsizlik, Karmaşıklık, ve Muğlaklık ayrı ayrı kendine has yaklaşımları gerektiriyorlar. Bu kelimelerin aralarında ince, ancak yadsınamayacak anlam farklılıkları var. Yalnızca dalgalanan bir dünyada hızlı, sık, fakat öngörülebilir değişiklikler sözkonusu. Yalnızca belirsizlikler içeren bir dünyada işlerin nasıl gelişebileceğini kestirmek zor. Yalnızca karmaşık bir dünyada olayları çözmek ve anlamak kolay değil. Yalnızca muğlak bir dünyada ise birden fazla anlama gelebilecek durumları ayırdetmek ve sezmek zorlaşıyor.